(الم تر ان الله یسجد له من فی السموات ومن فی الارض والشمس والقمر والنجوم والجبال والشجر والدوآب وکثیر من الناس وکثیر حق علیه العذاب ومن یهن الله فما له من مکرم ان الله یفعل ما یشاء): (آیا نمی بینی که هرکه در آسمانها و زمین است و خورشید و ماه و ستارگان و کوهها و درختان و جانوران وبسیاری از مردمان خدا را سجده می کنند و بسیاری نیز عذاب بر آنها محقق شده ، و هرکس که خدا او را خوار کند دیگر کسی نخواهد بود که او را گرامی بدارد، همانا خدا هرچه بخواهد می کند) خطاب با همه افرادی است که توانایی دیدن و درک را دارند و منظور از (رؤیت ) دراینجا دانستن است ، شاید هم مراد فقط رسولخدا ص بوده و مقصود از رؤیت ، رویت قلبی باشد. مراد از سجده و نسبت آن به غیر عقلا، سجده تکوینی است ـ نه سجده تشریعی وتکلیفی ـ که به معنای اظهار تذلل و کوچکی و خضوع ذاتی در برابر عزت و عظمت وکبریایی خدای عز و جل و مقهور بودن همه موجودات در برابر قهر و سلطنت اوست ، ولازمه آن این است که (من ) در جمله (من فی الارض ) شامل همه مردم اعم از مؤمن وکافر شود چون در امر تکوینی استثنائی نیست ، زیرا همه مخلوق خدا هستند و در برابرعظمت او منقاد و مطیع می باشند، حتی کافر در عصیانش ، از تحت سیطره خدا بیرون نیست . اینکه در شمار سجده کنندگان ، آسمان و زمین ، را نام نبرد با اینکه حکم سجده تکوینی شامل آنها نیز هست ، می فهماند که مخلوقات علوی و سفلی (والاتر و پست تر)چه آنها که عقل دارند و چه غیر ایشان ، همه در وجود خود، در برابر عظمت و عزت الهی خاضع و خاکسارند و مدام با هستی خود به طور تکوینی و اضطراری سجده می کنند. آنگاه می فرماید (کثیر من الناس ) یعنی بسیاری از مردم خدا را سجده می کنند ازهمین ذکر، معلوم می شود که مراد از سجده اول سجده تکوینی و مراد از این سجده ،سجده شریعی و تکلیفی است که در آن حقیقت بندگی ظهور می یابد و این غیر سجده نوع اول است چون اگر همان بود شامل همه افراد بشر می شد. در ادامه می فرماید بسیاری از مردم عذاب بر ایشان حتمی شده یعنی در اثر سرپیچی از سجده تشریعی و اعراض از دین حق ، خداوند عذاب را بر آنها محقق نموده و اگرثبوت عذاب به جای ذکر خودداری آنها از سجده بیان شده است ، برای این است که دلالت کند که این عذاب عین همان عمل ایشان است که به صورت عذاب به آنهابرمی گردد، و نیز برای آن است که زمینه جمله بعدی فراهم شود که می فرماید هر کس راکه خدا خوار کند دیگر کسی برای او نخواهد بود که وی را گرامی بدارد چون اهل عذاب هم به واسطه خودداری از سجده دچار خواری و ذلت می شوند که در ادامه آن هرگز کرامت و خیری به ایشان نخواهد رسید و در آخر برای دلالت بر عمومیت و کمال قدرت الهی و نیز به جهت تعلیل مطلب قبلی (عذاب معاندان و خوار کردن ایشان )می فرماید: خدا هر چه بخواهد می کند چون بر هر امری تواناست و هیچ کس نمی توانندمانع از حکم است.